12 Mayıs 2008 Pazartesi

Dirençlerin Seri ve Paralel Bağlanması

Devre yapıyorsunuz. Belirli bir büyüklükte dirence ihtiyacınız oldu fakat o da ne! Aradığınız değerlere sahip dirençten bulamadınız. Üzülmeyin. Aşağıdaki göreceğimiz yöntemlerle birden fazla direnci çeşitli şekillerde bağlayarak istediniz değerde bir direnç elde edebilirsiniz.


Dirençlerin Seri Bağlanması

İletken üzerinde dirençlerinizi arka arkaya bağlandığınızda buna seri bağlı dirençler diyoruz.

Şöyle düşünün: Bir hortumu musluğa bağladınız ve suyu açtınız. Su hortumdan akarken hortumun bir yerinden avucunuzla biraz bastırdınız. Ne oldu? Suyun akış hızı yavaşladı değil mi? Şimdi diğer elinizle hortumun daha ileri noktasından biraz bastırın. Artık suyun akışı iyice yavaşlamış oldu. Musluktan gelen suyun gücü, elinizin sıktırma gücünden az ise suyun akmasını tamamen bile engelleyebilirsiniz.

Biz de şimdi bunun gibi yapacağız: Bir avucumuz ile hortumu çok sıktırmak yerine iki avucumuzla ayrı ayrı yerlerden az bastırarak suyu yavaşlatacağız.

1 Direnç + 1 Direnç = 2 Direnç olacak.

Resimde gördüğünüz gibi R1 ve R2 dirençlerinin değerleri sırasıyla 2 ve 4 ohm değerindeler. Bu durumda toplam dirençleri 2+4=6 ohm olacaktır.

Rt = R1 + R2

Tek iletkenden tek akım aktığını biliyoruz. Formülümüzü hatırlayalım:

V = I x R

Bu formülü kullanarak her bir direncimizin üzerinde ne kadar gerilim düştüğünü yani potansiyel fark olduğunu hesaplayabiliriz. Potansiyel farktan şunu anlayabilirsiniz:

Hortumu elinizle tutarken, elinizin musluk tarafından bayağı basınçlı su birikti fakat diğer taraftan su azar azar akıyor. İşte elinizin musluk tarafı ile diğer tarafı arasında potansiyel bir fark olduğu görülüyor.

Aynı şekilde direncinizin bir tarafında elektronlar birikiyor. Diğer tarafta ise az elektron bulunur. Çünkü direnç elektronların geçişini zorlaştırır.

Bu şekilde bir dirence ait potansiyel farkı hesaplayalım:

Devrede görüldüğü üzere devremizin gerilimi 12 Volt. Toplam direnç 2+4=6 ohm.

V = I x R

12 = I x 6

I = 2 A

R1 adlı direncimizin potansiyel fark değeri;

V1 = 2 A x 2 Ohm

V1 = 4 Volt

V2 = 2 A x 4 Ohm

V2 = 8 Volt

Dirençlerimiz aynı iletken üzerinde olduklarına göre akım değerleri eşit oluyor. Buradan aşağıdaki denklikleri çıkartıyoruz:

V = V1 + V2

R = R1 + R2

I = I1 = I2


Dirençlerin Paralel Bağlanması

Şimdi arabanızla yolda gidiyorsunuz. Çok trafik var. Yol bir yerde ikiye ayrılıyor. Bir taraftaki trafik akıp gidiyor. Diğeri ise zar zor ilerliyor. Hangi yoldan gitmeyi tercih edersiniz. Elbetteki kolay gidilen taraftan. Fakat kolay gidilen taraf o kadar çok tercih ediliyor ki arabalar sığamayıp zor gidilen taraftan gitmeye çalışanlar da var. Yani arabaların bir kısmı bir taraftan bir kısmı da diğer taraftan gidiyorlar.

Paralel bağlı dirençli devrelerin yapısı da bu şekilde oluyor.

Arkadan elektronlar geliyor. Fakat yol ikiye ayrılıyor. Elektronların bir kısmı bir taraftan bir kısmı diğer taraftan gidiyorlar. Fakat yol ikiye ayrıldığı için, seri bağlamaya göre daha kolay akış sağlanıyor.

Paralel bağlı dirençlerin bulunduğu devredeki toplam direnç aşağıdaki gibi hesaplanıyor:

Devremize göre hesapladığımızda ise;

R = 8 ohm değeri bulunacaktır. Yukarıda demiştik ki seriye göre daha kolay akış sağlanıyor. Bu iki direnci seri olarak bağlasaydık;

12 ohm + 24 ohm = 36 ohm luk bir direnç oluşacaktı. Fakat paralel bağladığımızda tam tersi iki direncin değerlerinden bile daha küçük bir toplam direnç elde ettik.

Şu anda akımlarda bir değişiklik oldu. Çünkü yolun sıkışık(çok dirençli) veya serbest(az dirençli) olmasına göre elektronlar üstten veya alttan geçmeye başladılar. Fakat öyle geçiyorlar ki akım ile direnç değerlerini çarpımları iki direnç içi de eşit oluyor.

Trafikteki arabalar yol ikiye ayrılsa da bir yerde birleştiğinde araba sayısı değişmiyorsa, akım toplamları da sonunda eşit olacaktır. Ve sonuçta şu eşitlikler de ortaya çıkıyor:

V = V1 = V2

I = I1 + I2

4 yorum:

Adsız dedi ki...

çok işime yaradı sagolllllllllllllll

Adsız dedi ki...

çok işime yaradı sagolllllllllllllll

Adsız dedi ki...

çok işime yaradı sagolllllllllllllll

Adsız dedi ki...

teşekkürler bilgi için